Przejdź do zawartości

Krasnogłów plamisty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krasnogłów plamisty
Actenoides lindsayi[1]
(Vigors, 1831)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki neognatyczne

Rząd

kraskowe

Rodzina

zimorodkowate

Podrodzina

łowce

Rodzaj

Actenoides

Gatunek

krasnogłów plamisty

Synonimy
  • Dacelo Lindsayi Vigors, 1831
  • Halcyon lindsayi (Vigors, 1831)
  • Actenoides Moseleyi Steere, 1890[2]
Podgatunki
  • A. l. lindsayi (Vigors, 1831)
  • A. l. moseleyi Steere, 1890
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Krasnogłów plamisty[4], łowiec plamisty[5] (Actenoides lindsayi) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem Filipin. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors, nadając mu nazwę Dacelo Lindsayi. Opis ukazał się w 1831 roku w „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. Autor jako miejsce typowe wskazał okolice Manili[2][6][7]. Obecnie krasnogłów plamisty jest zaliczany do rodzaju Actenoides[4][8]. Wyróżnia się dwa podgatunki[7][8][9][10]:

  • A. l. lindsayi (Vigors, 1831)krasnogłów plamisty[4]
  • A. l. moseleyi Steere, 1890krasnogłów czarnołbisty[4].

Krasnogłów plamisty bywał czasami łączony w jeden gatunek z krasnogłowem modrym (A. hombroni) i krasnogłowem sundajskim (A. concretus)[7].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Actenoides: gr. ακτις aktis, ακτινος aktinos „promień, blask, splendor”; -οιδης -oidēs „przypominający”[11].
  • lindsayi: od nazwiska Hugh Hamiltona Lindsaya (1802–1881), brytyjskiego polityka, parlamentarzysty i przyrodnika[12].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady dziobie, górna szczęka czarna z cienkim żółtym paskiem pośrodku, żuchwa pomarańczowo-żółta. Nogi i stopy zielonkawe. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają ciemnozieloną górną część głowy z czarnymi plamkami. Nad czarną maską okalającą całą głowę znajdują się dwa wąskie paski, bliższy maski o kolorze jasnoniebieskim, a ponad nim jasnozielonym. Poniżej maski szyja, gardło, podgardle, kark i policzki rdzawe z niebieskim, dosyć krótkim i szerokim wąsem. Górne części ciała i skrzydła oliwkowozielone z wyraźnymi płowożółtymi cętkami. Zad jednolicie zielony, ogon oliwkowy. Spód ciała białawy z wyraźnymi zielonymi łuskami zanikającymi na brzuchu. Samice różnią się od samców mniej intensywnym odcieniem góry głowy, brakiem niebieskiego paska nad czarną maską, zielonymi wąsami, brakiem rdzawych ubarwień szyi, karku i podgardla, delikatniejszym wzorem plam na skrzydłach, jaśniejszymi dolnymi partiami ciała. Osobniki młodociane są bardziej matowe, mają szary dziób z żółtym zakończeniem. Podgatunek A. l. moseleyi jest ciemniej ubarwiony, ma brązowe odcienie górnych części ciała, plamy na skrzydłach i grzbiecie nieco większe i bardziej zaokrąglone[7].

Długość ciała 26 cm. Pozostałe wymiary na podstawie[13]:

Samiec Samica
Masa ciała (g) 108–124 106–147
Długość skoku (mm) 18–20 18–19

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Krasnogłów plamisty jest endemitem Filipin. Poszczególne podgatunki zamieszkują[7][8]:

Występuje na terenach położonych do wysokości 1200 m n.p.m.[3][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 314 tys. km²[14].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Głównym habitatem krasnogłowa plamistego są nizinne i wyżynne lasy tropikalne zarówno pierwotne, jak wtórnego wzrostu. Czasami spotykany w okolicach strumieni leśnych. Na wyspie Negros zanotowano jego występowanie w gęstych zaroślach ogrodowych. Jest gatunkiem osiadłym[7]. Dieta tego gatunku jest słabo zbadana, składa się głównie z owadów, w tym chrząszczy (Coleoptera), ślimaków (Gastropoda) i małych kręgowców[7]. Długość pokolenia jest określana na 6,6 roku[14].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Nie ma wielu informacji na temat rozmnażania i gniazdowania. Zaobserwowano ptaki w okresie godowym od marca do maja. Prawdopodobnie gniazduje w nadrzewnych termitierach[7].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krasnogłów plamisty jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana; na wyspie Luzon ptak ten jest opisywany jako rzadki. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy głównie z powodu zmniejszania się naturalnego habitatu, chociaż zaobserwowano pewne przystosowywanie się do zmian spowodowanych degradacją habitatu[3][14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Actenoides lindsayi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Denis Lepage: Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi (Vigors, NA 1831). Avibase. [dostęp 2023-07-03]. (ang.).
  3. a b c Actenoides lindsayi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-04].
  5. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999. 
  6. N.A. Vigors. On a Collection of Birds from Manilla, presented by H. H. Lindsay, Esq., with Characters of New Species. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1 (8), s. 97, 1830–1831. (ang. • łac.). 
  7. a b c d e f g h P.F. Woodall: Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-03]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
  9. Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-03] (ang.).
  10. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 190. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  11. Actenoides, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-25] (ang.).
  12. lindsayi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-03] (ang.).
  13. Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 111. ISBN 978-0-7136-5206-2. [dostęp 2023-06-25]. (ang.).
  14. a b c d Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]